Açıq Ürək Əməliyyatı haqqında hər şey

Giriş – Müəllif Təcrübəsi və Bilgi

T.ü.f.d. Vüsal Hacıyev, Almaniyanın Berlin Alman Ürək İnstitutunda (Deutsches Herzzentrum Berlin) ixtisasını bitirmiş və dünya şöhrətli professor Roland Hetzerin rəhbərliyi altında işləmiş təcrübəli ürək cərrahıdır. 2013-cü ildən etibarən yüzlərlə xəstənin həyatını xilas edən mürəkkəb açıq ürək əməliyyatlarını uğurla həyata keçirir. Bu yazıda açıq ürək cərrahiyyəsi haqqında elmi əsaslı, praktik və ətraflı məlumatları sizinlə paylaşacağıq.

 Açıq Ürək Əməliyyatı Nədir?

Açıq ürək əməliyyatı ürəyin və böyük damarların problemlərini həll etmək üçün döş qəfəsinin açıldığı ciddi kardiyoloji əməliyyatdır. Bu əməliyyat zamanı həkim ürəyin daxili hissələrinə birbaşa müdaxilə edir və müxtəlif ürək xəstəliklərini aradan qaldırır.

Alt mətn nümunəsi şəkil üçün: “Açıq ürək əməliyyatı zamanı cərrahın əməliyyatxanada çalışdığı anın peşəkar tibbi fotoşəkli”

Əməliyyatın Əsas Xüsusiyyətləri:

Açıq ürək cərrahiyyəsi döş sümüyünün (sternum) açılması və ürək-ağciyər aparatının istifadəsi ilə aparılır. Bu yolla həkim ürəyin tam mənzərəsini görür və düzgün müdaxilələr edir.

 Açıq Ürək Əməliyyatının Növləri

Bypass Əməliyyatı (CABG)

Ürək əzələsinə qan aparan damarların daralması və ya tutulması zamanı edilir. Bu əməliyyat zamanı:

• Xəstənin öz damarlarından (çox vaxt ayaq və ya qol damarı) götürülən parça ilə yanyol yaradılır
• Tutulmuş damarın yan keçidi təmin olunur
• Ürək əzələsinin qan təchizatı bərpa edilir

Qapaq Dəyişdirmə və Düzəldilmə

Ürək qapaqlarının düzgün çalışmaması halında:

• Mitral qapaq əməliyyatı: Sol qulaqcıq və boşluq arasında
• Aorta qapaq əməliyyatı: Sol boşluq və aorta arasında
• Üçluq qapaq əməliyyatı: Sağ qulaqcıq və boşluq arasında

Anevrizm Təmiri

Aorta anevrizmi zamanı genişlənmiş damar hissəsinin süni protez ilə əvəzlənməsi aparılır.

Doğulandan Olan Ürək Qüsurlarının Müalicəsi

Ana bətnindən gələn ürək problemlərinin həlli:

• Pərdə qüsurlarının bağlanması
• Mürəkkəb doğma qüsurların düzəldilməsi

Əməliyyata Hazırlaşma Mərhələləri

Əməliyyatdan Əvvəl Ediləcək Müayinələr

Ümumi müayinələr:

• Ürək ekoqrafiyası (EKO)
• Elektrokardiogram (EKQ)
• Döş qəfəsi rentgeni
• Qan təhlilləri (koaquloqram, biokimyəvi göstəricilər)
• Ağciyər funksiya testləri

Alt mətn nümunəsi şəkil üçün: “Ürək ekoqrafiyası aparatı və müayinə prosesi zamanı çəkilmiş tibbi görüntü”

Əməliyyatdan Öncə Qidalaşma və Həyat Tərzi

Qidalaşma qaydaları:

• Əməliyyatdan 8-12 saat əvvəl yemək yeməyin dayandırılması
• Əməliyyatdan 6 saat əvvəl su içməyin dayandırılması
• Alkohol və siqaretin əməliyyatdan ən az 2 həftə əvvəl kəsilməsi

Dərman hazırlığı:

• Qanın qatılaşmasına təsir edən dərmanların dayandırılması
• Antibiotik profilaktikası
• Anesteziya üçün hazırlıq

 Əməliyyat Prosesi

H3: Anesteziya və Başlangıc Hazırlıq

Ümumi narkozu altında aparılan əməliyyat 3-6 saat arası davam edir. Xəstə tamamilə yatırılır və nəfəs alma aparata bağlanır.

Cərrahi Müdaxilə Addımları

1. Döş qəfəsinin açılması: Sternum ortadan kəsilir
2. Ürəyə çatma: Perikard (ürəyin örtüyü) açılır
3. Ürək-ağciyər aparatına bağlama: Qanın dövranı aparata verilir
4. Əsas müdaxilə: Problemin həlli (bypass, qapaq əvəzi və s.)
5. Bağlama: Bütün qatların düzgün tikilməsi

Alt mətn nümunəsi şəkil üçün: “Açıq ürək əməliyyatı zamanı ürək-ağciyər aparatının istifadəsi prosesi”

Əməliyyatın Riskləri və Fəsadları

Ümumi Risklər

Əməliyyat zamanı risklər:

• Qanaxma (1-3%)
• İnfeksiya riski (1-2%)
• İnme riski (1-2%)
• Böyrək problemləri (2-4%)

Xüsusi Risk Qrupları

Yüksək risk faktoru olan xəstələr:

• 75 yaşdan yuxarı şəxslər
• Şəkər xəstəliyi olanlar
• Böyrək çatışmazlığı olanlar
• Əvvəllər ürək əməliyyatı keçirib olanlar

Əməliyyatdan Sonra Sağalma Prosesi

 Xəstəxanada Qalma Müddəti

Reanimasiya şöbəsində: 1-3 gün Ümumi palatada: 5-7 gün Ümumi müalicə müddəti: 7-10 gün

Evdə Sağalma və Qaydalar

İlk 2 həftə:

• Tam istirahət, ağır iş görməyin
• Günlük yürüyüş (5-10 dəqiqə)
• Düzgün qidalaşma
• Dərmanları vaxtında içmək

Alt mətn nümunəsi şəkil üçün: “Əməliyyatdan sonra sağalma zamanı xəstənin yürüyüş edərək reabilitasiya prosesi”

2-6 həftə arası:

• Yürüyüş müddətinin artırılması (15-30 dəqiqə)
• Yüngül ev işləri
• Avtomobil sürmək (həkimin icazəsi ilə)

6 həftədən sonra:

• Normal fəallığa qayıdış
• İşə başlama (iş növündən asılı olaraq)
• Fiziki məşqlərə başlama

Qidalaşma və Həyat Tərzi Tövsiyələri

Ürək Dostu Qidalaşma

Tövsiyə olunan yeməklər:

• Balıq məhsulları (həftədə 2-3 dəfə)
• Tərəvəz və meyvələr
• Taxıl məhsulları
• Qəhvəyi düyü
• Zeytun yağı

Məhdudlaşdırılacaq yeməklər:

• Duzlu yeməklər
• İşlənmiş ətlər (kolbasa, sosiska)
• Şirniyyatlar
• Qızardılmış yeməklər

 Fiziki Fəallıq Planı

1-ci ay: Yavaş yürüyüş, nəfəs məşqləri 2-3-cü ay: Velosiped sürməək, üzgüçülük 6-cı aydan sonra: Tam idman fəallığı (həkimin nəzarəti ilə)

Nə Vaxt Həkimə Müraciət Etmək Lazımdır?

Təcili Hal Əlamətləri

Dərhal xəstəxanaya getmək lazım olan hallar:

• Sinə ağrısının qayıdması
• Çətin nəfəs alma
• Yara yerində qızartı, şiş və ya axıntı
• Yüksək hərarət (38°C-dən yuxarı)
• Güclü tərləmə və zəiflik

Planlı Müayinələr

İlk ay: Həftədə 1 dəfə 2-6-cı ay: Ayda 1 dəfə
6-cı aydan sonra: 3 ayda bir dəfə

Müasir Təknologiyalar və Yeniliklər

Minimal İnvaziv Texnikalar

Son dövrlərdə açıq ürək əməliyyatlarında yeni üsullar inkişaf edir:

• Robot cərrahiyyəsi
• Kiçik kəsiklər ilə əməliyyat
• Hibrid proseduralar (kateter + əməliyyat)

Azərbaycanda Açıq Ürək Əməliyyatları

Ölkəmizdə “Təkrar qalxan aorta disseksiyası” əməliyyatı kimi dünyada nadir sayılan proseduralar həyata keçirilir. Bu əməliyyatlar beynəlxalq standartlara uyğun aparılır və nəticələr ABŞ-nin nüfuzlu jurnallarında dərc edilir.

Alt mətn nümunəsi şəkil üçün: “Azərbaycanda müasir ürək cərrahiyyəsi mərkəzində aparılan əməliyyat zamanı istifadə edilən qabaqcıl texnologiya”

Sual-Cavablar

Ən Çox Verilən Suallar

S: Açıq ürək əməliyyatı nə qədər təhlükəlidir? C: Müasir şəraitdə ölüm riski 1-3% təşkil edir. Risk xəstənin yaşından və ümumi vəziyyətindən asılıdır.

S: Əməliyyatdan sonra normal həyata nə vaxt qayıda bilərəm? C: Əksər xəstələr 6-8 həftə sonra normal fəallığa qayıda bilir.

S: Əməliyyatdan sonra idman etməyə icazə varmı? C: Həkimin icazəsi ilə 3-6 ay sonra idmanla məşğul olmağa başlaya bilərsiniz.

S: Əməliyyat nəticələri daimilikmi? C: Düzgün həyat tərzi ilə bypass əməliyyatının nəticələri 15-20 il davam edir.

Nəticə və Tövsiyələr

Açıq ürək əməliyyatı ağır ürək xəstəliklərinin müalicəsində çox effektiv üsuldur. Təcrübəli ürək cərrahının əlində bu əməliyyatlar xəstələrin həyat keyfiyyətini ciddi şəkildə yaxşılaşdırır.

Əsas tövsiyələr:

• Erkən diaqnostika çox vacibdir
• Əməliyyata hazırlıq düzgün aparılmalıdır
• Sağalma prosesində həkim tövsiyələri tam yerinə yetirilməlidir
• Həyat tərzinin dəyişdirilməsi uzunmüddətli uğur üçün zəruridir