Ürək-Damar Cərrahiyyəsi: Ən Müasir Yanaşmalar

Ürək-damar cərrahiyyəsi, ürək və əsas qan damarlarının cərrahi müalicəsi ilə məşğul olan tibbin mühüm sahəsidir. Müasir dövrdə Azərbaycanda və bütün dünyada ürək-damar xəstəlikləri ölüm və əlilliyin aparıcı səbəblərindən biridir. Buna görə də, vaxtında düzgün diaqnostika, təcrübəli ürək cərrahının müdaxiləsi və son texnologiyalarla müalicə həyati əhəmiyyət daşıyır.

Bu məqalədə ürək-damar cərrahiyyəsinin əsas növləri, tətbiq sahələri, əməliyyat üsulları və son illərin innovativ texnologiyaları haqqında ətraflı məlumat verəcəyik.

Ürək-Damar Cərrahiyyəsi Nədir?

Ürək-damar cərrahiyyəsi, ürəyin və böyük damarların funksiyalarını bərpa etmək və həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq məqsədilə icra edilən əməliyyatların ümumi adıdır. Ən geniş yayılmış ürək-damar əməliyyatları bunlardır:

• Koronar Arter Şuntlama Əməliyyatı (CABG – bypass əməliyyatı)

• Ürək Qapaqlarının Cərrahiyyəsi (aorta və mitral qapaq dəyişdirilməsi)

• Aorta Aneyvrizmasının Təmir Olunması

• Konjenital (Anadangəlmə) Ürək Qüsurlarının Aradan Qaldırılması

• Minimal İnvaziv və Robotik Ürək Əməliyyatları

• TAVI və TEVAR kimi endovaskulyar prosedurlar

Bu əməliyyatların hər biri fərqli risk səviyyəsinə, texniki xüsusiyyətlərə və fərdi yanaşmaya malikdir.

Ürək-Damar Xəstəlikləri Hansılardır?

Ən çox rast gəlinən ürək-damar xəstəlikləri:

• Koronar ürək xəstəliyi (damar daralması)

• Ürək qapaqları xəstəlikləri (daralma və sızma)

• Aorta anevrizması və diseksiyası

• Anadangəlmə ürək qüsurları

• Ürək çatışmazlığı

• Ritm pozğunluqları

Bu patologiyalar bəzən dərman müalicəsinə cavab vermədikdə, cərrahi müdaxilə yeganə çıxış yolu olur.

Koronar Arter Şuntlama (Bypass) Əməliyyatı

Koronar damarların daralması və ya tam tutulması hallarında icra edilir. Əsas məqsəd – ürəyin qanla təchizatını bərpa etməkdir.

Əməliyyatın mərhələləri:

• Döş sümüyünün açılması (sternotomiya)

• Qabırğa arası damarın və ya ayaq venasının götürülməsi (şunt materialı)

• Şuntun koronar arterə tikilməsi

• Qan dövranının bərpası

Azərbaycanda Bakı şəhərində ixtisaslaşmış ürək-damar cərrahları bu əməliyyatı yüksək uğur faizlə həyata keçirirlər.

Ürək Qapaqları Cərrahiyyəsi

Ürək qapaqlarının dəyişdirilməsi və ya təmiri müxtəlif səbəblərlə – revmatik xəstəlik, qapaq deformasiyası, yaşlanma ilə bağlı degenerasiya – həyata keçirilir.

Əsas üsullar:

• Qapağın süni protezlə dəyişdirilməsi

• Bioloji (donor) qapaq implantasiyası

• Qapağın plastikası

Son illərdə minimal invaziv üsullar – mini-torakotomiya və TAVI (Transkateter Aorta Qapağı İmplantasiyası) – daha geniş tətbiq edilir.

Aorta Aneyvrizmasının Müalicəsi

Aorta genişlənməsi (aneyvrizma) və ya cırılması həyati təhlükəli haldır. Ən müasir müalicə üsulları bunlardır:

• Açıq cərrahi dəyişdirmə

• Endovaskulyar stent-greft implantasiyası (TEVAR, EVAR)

Minimal İnvaziv Ürək-Damar Cərrahiyyəsi

Texnologiyanın inkişafı sayəsində daha kiçik kəsiklərlə və robot yardımı ilə əməliyyatlar mümkündür. Minimal invaziv üsullar:

Daha az qan itirilməsi
Tez sağalma müddəti
Estetik cərrahiyyə nəticəsi təmin edir.

Əməliyyatdan Əvvəl və Sonra Hazırlıq

Əməliyyatdan əvvəl:

• Qan analizləri

• Ekokardioqrafiya

• Koronar angioqrafiya

• Aorta KT və ya MRT

Əməliyyatdan sonra:

• Reanimasiya nəzarəti

• Süni tənəffüs dəstəyi

• Fizioterapiya və reabilitasiya

Əməliyyat sonrası erkən dövrdə diqqət yetirilən əsas məqamlar:

• İnfeksiya riski

• Tromboemboliya riski

• Ürək çatışmazlığı əlamətləri

Azərbaycanda Ürək-Damar Cərrahiyyəsinin İnkişafı

Son illər Bakı və regionlarda aparıcı ürək-damar cərrahiyyəsi mərkəzləri fəaliyyət göstərir. Dövlət və özəl klinikalarda müasir avadanlıqlar (koronar angioqrafiya laboratoriyaları, perfuziya cihazları, ECMO dəstəyi) tətbiq olunur.

Ən son texnologiyalar və beynəlxalq protokollar əsasında əməliyyatlar yüksək keyfiyyətlə həyata keçirilir.

Ürək-Damar Cərrahiyyəsi ilə Bağlı Tez-Tez Verilən Suallar (FAQ)

Ürək əməliyyatı risklidirmi?
Bəli, bütün böyük əməliyyatlar risk daşıyır. Risk dərəcəsi xəstənin yaşı, yanaşı xəstəlikləri və ürək funksiyasına görə dəyişir.

Əməliyyat neçə saat çəkir?
Orta hesabla 3–6 saat.

Nə qədər müddət xəstəxanada qalmaq lazımdır?
Ortalama 7–10 gün.

Həyat keyfiyyəti necə dəyişir?
Uğurlu əməliyyatdan sonra xəstələrin əksəriyyəti tam və ya qismən sağlam həyata qayıdır.

Nəticə

Ürək-damar cərrahiyyəsi həyat qurtaran mühüm bir sahədir. Xəstəliklərin erkən diaqnozu və müasir əməliyyat texnologiyalarının tətbiqi ilə uzunmüddətli sağlamlıq mümkündür.

Əgər ürək-damar xəstəliyiniz varsa və peşəkar konsultasiya almaq istəyirsinizsə, təcrübəli ürək cərrahı ilə görüş təyin edin.

Sualınız var? Peşəkar məsləhət almaq üçün indi əlaqə saxlayın.